تاب آوری و پیری سالم

تاب آوری و پیری سالم : در روان پزشکی و روانشناسی, تاب آوری به عنوان سازگاری مثبت فرد با وظایف روزمره زندگی تحت شرایط پراسترس و موقعیت های اجتماعی نامطلوب و یا رشد مثبتی تعریف می شود که میزان بهبودی پس از اختلال را می سنجد.

ساناز شاهوردی روانشناس و نویسنده در خانه تاب آوری در ادامه این مطلب آورده است که :این مفهوم, ظرفیت مقابله پویا با عوامل خطر ( مانند  رویدادهای پر استرس زندکی به طور مثال بیماری ها, از دست دادن حمایت اجتماعی, مشکلات مالی) را توصیف می کند. تاب آوری روان شناختی, می تواند تحت تاثیر متقابل فاکتورهای درونی ( مانند ظرفیت شناختی, شخصیت, سلامت فیزیکی) و منابع بیرونی (مانند موقعیت اجتماعی, ثبات مالی) قرار گیرد. می توان از این عوامل به همراه  فاکتورهای حفاظتی و تشویقی زیستی, روانشناسی, اجتماعی و محیطی, برای عبور از مسیر ناملایمات و بحرانها به سمت بهبودی, سازگاری, سلامت و حتی رشد, استفاده کرد.

ما تاب آوری را به صورت توانایی بهبود یافتن از اختلال تعریف می کنیم که بر خلاف جلوگیری یا اجازه ندادن به ظهور آنهاست. این توصیف با تعریف آکادمی ملی علوم (NAS) از تاب آوری در مواجهه با بلایای طبیعی سازگار است, قالبی که می تواند برای تاب آوری برای افراد سالمند با کاربردهای روانپزشکی نیز به کار رود. عملکردهای حیاتی برای افراد سالخورده در یک تحلیل تاب آوری, می تواند شامل قابلیت استقلال در زندگی, یا مشارکت معنا دار در فعالیت های مشخص تعریف شود.

در حوزه روانپزشکی, این عملکردهای حیاتی را هم بیماران و هم پزشکان می توانند تعریف کنند و لازم نیست که فقط از طرف پژوهشگرانی که ممکن است با ادراک واقعی افراد آشنایی ندارند, تعریف شود.

برای سلامت روانی در بزرگسالان مسن تر, تاب آوری شامل پذیرش این مورد است که این اختلالات در طول زمان به وجود می آیند و تاثیرات منفی بر جای خواهند گذاشت, و البته تاثیرات ناملایمات برای تجربیات زندگی آینده, دائمی و قطعی نخواهد بود.

تاب آوری و پیری سالم

 ابعاد و جنبه های تاب آوری در پیری و سالمندی

تاب آوری, همانطوری که توسط NAS بیان شده است, شامل چهار فاز جداگانه است: آماده سازی برای یک اختلال, جذب اختلال با کاهش عملکردهای حیاتی ( مانند جیره بندی غذا, آب, انرژی و ارتباطات در هنگام بروز یک فاجعه), بازیابی و نهایتا در صورت امکان, سازگاری برای بهبود عملکردهای حیاتی. برای بزرگسالان مسن تر, این مراحل در یک کاهش مورد انتظار به دلیل فرایند نرمال و طبیعی پیری رخ می دهد و هدف تئوری تاب آوری این است که این بهبودی متناسب با روند اختصاصی پیری فرد باشد. زوال بیمار می تواند با اختلالاتی مانند مرگ والدین, تصادف جدی یا یک همه گیری تسریع شود.

در میان افراد مسن, سلامت روانی و بیماری ممکن است طولانی مدت مزمن؛ اپیزودیک یا حاد باشد, و ممکن است نیازمند بررسی دوره زندگی داشته باشند. برای مثال, برخی افراد سالیان زیادی با افسردگی یا اختلال دوقطبی دست و پنجه نرم کرده اند, در حالی که برخی دیگر ممکن است با بحران های زندگی مانند زوال عقل, یا افکار خودکشی مواجه شوند که در اواخر زندگی به وجود آمده اند.

علاوه بر این می توانیم در فرآیند تاب آوری و پیری سالم دو مسیر متضاد تاب آوری عمومی و پیری را شناسایی کنیم:

(۱) سیرنزولی در تاب آوری زیستی و روانی به دلیل سالخوردگی نرمال.

(۲) افزایش تاب آوری به دلیل یادگیری اجتماعی و استراتژی های مقابله ای موفق. زمینه های منحصر به فرد پیری در فرایند تاب آوری گنجانده شده اند (شکل ۱).

تاب آوری و پیری سالم

ماتریس تاب آوری, در اصل توسط لینکو و همکارانش و بر اساس سیستم قابلیت ها از آلبرتس و هیز, طراحی شده است و می تواند برای هر فرد ( در تعامل با پزشک معالجش) برای کمک به توسعه تاب آوری روانی اش به کار رود. ماتریس تاب آوری بر ۴ حوزه از عملکردهای حیاتی تاکید دارد که می تواند به بیمار کمک کند تا تمایلات خود را در رابطه با یک زمینه از تاب آوری شناسایی و بیان نماید ( شکل ۲). در حالت ارزیابی روانپزشکی, حوزه ها می توانند به چهار روش مشخص شوند. ( جدول).

تاب آوری و پیری سالم

ایجاد تاب آوری در کنار هم:

برای به کارگیری این مولفه های تاب آوری شناختی و پیری, پزشک باید با دیگر افراد بیمار همکاری کند تا عملکردهای حیاتی را که برای بازیابی و بهبود بسیار مهم تر هستند, تعیین نماید.

چنین مولفه های مهمی می توانند شامل شناسایی و توسعه خودانگاره برای ارتقای معنای زندگی, روابط با اعضای خانواده و توانایی و تمایل به زندگی مستقل باشند. پزشکان می توانند درمان مبتنی بر تاب آوری را با استفاده از ماتریس فوق الذکر برای اولویت بندی عملکردهای حیاتی قبل یا در طول اختلالات, به منظور فرایند جذب, بازیابی و سازگاری مدیریت کنند.

برای اینکه پزشکان بتوانند ماتریس تاب آوری را عملیاتی کنند, باید طراحی تاب آوری و مداخله تاب آوری را متمایز نمایند.

مورد اول فرض می کند که منابع می توانند به طور درونی برای تنظیم, مجددا پیکربندی شود تا به دنبال یک اختلال بازیابی گردد, در حالی که مورد بعدی بر منابع خارجی متکی است.

در مورد پزشکان, این ماتریس تاب آوری می تواند به قالب بندی حمایت خارجی  که پزشک به بیمارانش توصیه می کند, کمک کند ( مداخله تاب آوری). علاوه بر حمایت بیماران بعد از اختلال, قالب ماتریس تاب آوری می تواند راه هایی را برای بیماران ایجاد کند تا برای آینده, تاب آوری داخلی را ایجاد کرده ( طراحی تاب آوری) و یا تاب آوری داخلی موجود را به کار بندند.

یک پزشک با تمرکز بر بیماری خاص می تواند استراتژی های تاب آوری را طراحی کند که بر نقاط قوت و شرایط منحصر به فرد بیمار تکیه می کند؛ که در افراد مسن تر نسبت به افراد جوان تر, شامل زمینه های یادگیری و تجربی قابل توجهی است. مشابه طراحی سیستم های
تاب آور در مهندسی؛ روانپزشکان می توانند استراتژی هایی را برای ارتقای سلامت روانی افراد ایجاد کنند. تضمین سلامت روان از طریق استفاده از داروها و درمان های مربوطه, مداخله تاب آوری در مواقع بحرانی را تقریبا ممکن می سازد ( مانند انباشت منابع برای حالت های بحرانی).

اختلالات می توانند اشکال مختلفی برای بیمار داشته باشند و یک برنامه درمانی مبتنی بر تاب آوری, برای پیش بینی اختلالات طراحی نشده است. برای روانپزشکان, فاز آماده سازی می تواند ایجاد رابطه ای با بیمار باشد که اعتماد مشخصه آن است ( رابطه حسنه). این رابطه و دیگر مراحل آماده سازی که با همکاری بیمار شناسایی می شوند, مجموعه ای از سیستم های تاب آوری بالقوه را تشکیل می دهند که می توانند قبل از ایجاد اختلال به کار گرفته شده و تقویت شوند.

فاکتورهای حفاظتی باید شامل تمایل به ایجاد شرایطی برای استراحت, مدیتیشن, ریلکسیشن, بازسازی و تعامل اجتماعی ؛ بهبود تسلط و اعتماد به نفس, تمرین رفتارهای مثبت مانند پرورش و حفظ روابط محبت آمیز و حمایتی؛ قابلیت حل مساله, باشند.

این موارد یک طراحی تاب آوری را برای بیمار ایجاد می کنند که به معنی دیدگاه های تعبیه شده درونی, راهبردهای مقابله ای آموخته شده, بازخوردها و راهبردهای مدیریتی است که بیماران را قادر می سازد تا با بحرانها به طور سازنده ای مواجه شوند.

ایجاد یک طرح تاب آوری برای بیمار در مرحله آماده سازی, ابزارهای مناسب یا دورنمای آموزشی را در اختیار بیمار قرار می دهد تا زمانی که یک بحران یا اختلال ایجاد شد, آنها را به کار ببرد و در نتیجه فرایند جذب را آغاز نماید. جذب, فرایند مواجهه با اختلال و متعاقب آن از دست دادن عملکرد حیاتی است که می تواند بر اساس منابع تاب آوری قابل دسترسی, از نظر اندازه متفاوت باشد.

چنین منابعی شامل کار مشترک با روانپزشکی است که می تواند مولفه های ماتریس تاب آوری را ارزیابی کند و المانهای مهارتی را که به جهت بالینی مورد نیاز هستند,  شناسایی نماید. پزشک می تواند به بیمار کمک کند تا تشخیص دهد که چه زمانی از جذب به بهبودی تغییر ایجاد می شود و بیمار را برای بهترین ابزارهایی که برای هر مرحله مناسب هستند, راهنمایی نماید.

این تاب آوری  های مداخله ای بر درک پزشک از نیازها و اهداف بیمار و منابع عملکردی موجود و توانایی پزشک برای تکمیل هر منبعی که از دست رفته یا تمام شده است, تکیه دارند.

در نهایت, برای سازگاری از بیمار انتظار می رود که از جذب به عنوان یک فرصت برای ارزیابی دوباره و تغییر بالقوه عادات و یا رفتارهایی استفاده کند که قبلا دچار کمبود بوده اند یا در شرایط جدید ارزشی ندارند, استفاده کند. این فاز از تاب آوری بیمار را دعوت می کند تا راههایی را برای حمایت از عملکردهای حیاتی اش باز اندیشی کند که یا بازگشت به مسیر اولیه بیمار یا احتمالا بازگشت او به مسیر بهبود یافته را تضمین می کند, و این در صورتی ممکن است که بیمار از این فرصت برای ارزیابی و بهینه سازی رفتارها و باورهایش به دقت استفاده کرده باشد.

این قالب ماتریس تاب آوری می تواند برای افراد مسن مفید باشد. در یک جمعیت مشخص و در سطح سلامت عمومی, همه گیری ویروس کرونا نشان داده است که افراد بزرگسال سالمند, نسبت به همتایان جوان تر خود, موقعیت های مناسب تری برای کنارآمدن با موقعیت های پراسترس مانند انزوای اجتماعی داشتند.

این مورد دلایل زیادی داشت که مهم ترین آنها عبارت بودند از: منابع بیشتر, تجربیات آموخته شده قبلی و مسئولیت های کمتر. صرف نظر از این دلایل؛ نتایج این مطالعات نقطه مقابل این ایده بوده است که بیماران مسن تر, درمانده و ضعیف هستند.

در نهایت, سیر نزولی تا مرگ امری اجتناب ناپذیر است اما تاب آوری می تواند بخشی از جعبه ابزار ما برای طولانی کردن زندگی, و به همان اندازه طولانی کردن دوره ای باشد که می توان کیفیت آن را به حداکثر رساند. برخی از نتایج مطالعات نشان می دهند که افزایش تاب آوری روانی می تواند از نظر اهمیت با کاهش ناتوانی جسمی, از نظر تضمین پیری موفق قابل مقایسه باشد.

قالب تاب آوری, که با استفاده از ماتریس تاب آوری ایجاد می شود, می تواند به روانپزشکان کمک کند تا بیماران را قبل از اختلال و در طول ایجاد بحران در زندگی شان, فارغ از اینکه این موارد ایجاد شوند یا خیر؛ حمایت کنند.